Bieszczadzkie buczyny na liście UNESCO
28 lipca 2021 roku na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO włączono kolejne obiekty
z Polski. Tym razem są to fragmenty pierwotnych lasów bukowych położonych na terenie Bieszczadzkiego Parku Narodowego. Stały się one częścią grupowego wpisu „Pradawne i pierwotne lasy bukowe Karpat i innych regionów Europy”, który – obejmując 94 obszary w 18 krajach Europy – jest największym tego typu wpisem. Na listę trafiły cztery obszary bieszczadzkich lasów o charakterze pierwotnym, których łączna powierzchnia wynosi 3472 ha (11% powierzchni parku). Wpisem objęto doliny potoków Wołosatka, Górna Solinka i Terebowiec, północne zbocza Połoniny Wetlińskiej i Smereka, a także przygrzbietowe partie Pasma Granicznego i stoki Małej oraz Wielkiej Rawki.
28 lipca 2021 roku, podczas odbywającej się w chińskim Fuzhou 44 sesji Komitetu Światowego Dziedzictwa, na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO trafił kolejny obiekt
z Polski. W ten sposób wyróżnione zostały fragmenty lasów bukowych Bieszczadzkiego Parku Narodowego. Weszły one w skład grupowego wpisu „Pradawne i pierwotne lasy bukowe Karpat i innych regionów Europy”, który obejmuje obecnie 94 obszary położone w 18 krajach europejskich i jest największym grupowym wpisem na liście. Mianem światowego dziedzictwa objęto drzewostany bukowe, których naturalność i pierwotność zostały najwyżej ocenione podczas inwentaryzacji i waloryzacji bieszczadzkich lasów. Znajdziemy wśród nich także najstarsze (ponad 360 lat) i najwyższe (35 m) drzewostany tego gatunku w Polsce.
Ten wspólny wpis odzwierciedla prawie całe spektrum występowania lasów bukowych na kontynencie europejskim: od nadmorskich nizin po pogórza i tereny górskie, od śródziemnomorskich buczyn dynarskich na południu po położone na północy buczyny nadbałtyckie. Obejmuje nieliczne już, pierwotne lub zbliżone do naturalnych starodrzewy bukowe, które w niewielkim stopniu zostały zmienione przez człowieka.
Europejskie pierwotne lasy bukowe na liście UNESCO pojawiły się w 2007 roku, kiedy to pod nazwą Pierwotne lasy bukowe Karpat” pisano dziesięć obszarów znajdujących się na Słowacji i Ukrainie. W 2011 roku wpis rozszerzono o pięć lokalizacji z Niemiec. W 2017 roku dodano aż 63 nowe obszary z dziesięciu krajów oraz zmieniono nazwę wpisu na obecną. Razem z buczynami bieszczadzkimi w 2021 roku dołączono do niego 11 obszarów z Bośni i Hercegowiny, Czech, Francji, Macedonii Północnej oraz Szwajcarii.
Wpisane właśnie na listę polskie buczyny położone są na terenie Bieszczadzkiego Parku Narodowego i łącznie zajmują powierzchnię 3472 ha (11% obszaru parku). Znajdują się w najbardziej niedostępnych zakątkach tego obszaru: w dolinach potoków Wołosatka, Górna Solinka i Terebowiec, na północnych stokach Połoniny Wetlińskiej i Smereka, a także
w przy grzbietowych partiach Pasma Granicznego oraz na zboczach Małej i Wielkiej Rawki. Szczyt Kremenarosa, czyli miejsce styku trzech granic państwowych, obecnie jest także zwornikiem trzech obszarów światowego dziedzictwa wchodzących w skład wpisu „Pradawne i pierwotne lasy bukowe Karpat i innych regionów Europy” (polskiego, ukraińskiego „Stużycia” i słowackiego „Stužica”). Strefę buforową dla obszarów objętych wpisem stanowić będą pozostałe lasy Bieszczadzkiego Parku Narodowego objęte ochroną ścisłą.
Warto jednak nadmienić, że włączenie na listę UNESCO fragmentów Bieszczadzkiego Parku Narodowego nie zmieni sposobu ich udostępnienia turystycznego. Część z nich możemy podziwiać z wyznakowanych szlaków pieszych oraz parkowych ścieżek dydaktycznych.
Szymon Bijak
Zdjęcia Dagmara Kowalska
