Idąc czarnym szlakiem Grot Mechowskich od strony Pucka, dotarłem do miejscowości Celbowo. Jest to mała osada kaszubska, położona w województwie pomorskim, na Kępie Puckiej. Leży przy drodze wojewódzkiej 216 z Redy do Pucka.
Historia Celbowa związana jest z rozwojem państwa krzyżackiego na tych terenach. Pierwsza pisemna wzmianka pochodzi z 1298 roku. Nazwa pochodzi od imion słowiańskich: Żeli i Bor (co oznaczało „pragnąć” i „walczyć”). Już w 1394 roku komtur gdański, Jan Rumpenheim, nadał wsi prawa chełmińskie. Miejscowość została wpisana do rejestru dóbr zakonu i figurowała tam do 1454 roku. Wówczas została wsią królewską.
W czasach przedpruskich Celbowo wchodziło w skład kompleksu dóbr rzucewsko-wejherowskich. Wioska i dobra ziemskie zmieniały dzierżawców i właścicieli (należały do rodziny Wejherów, Sobieskich, Przebendowskich). W 1823 roku przeszły w ręce rodu von Rodenackerów. Właściciele ci prowadzili znany browar Alte Danziger Brauerei w Gdańsku, znany z tzw. piwa jopejskiego. W czasie silnej germanizacji tych ziem miejscowość nosiła nazwę Celbau.
W Celbowie znajduje się pałacyk wraz z budynkami folwarcznymi zbudowanymi w stylu neogotyckim przez Heinricha Alexandra Rodenackera (1835–1882). Pałac na parterze miał cztery pokoje i świetlicę. Na piętrze wydzielono pokoje gościnne, natomiast służba spała w okresie przedwojennym w piwnicy. W II połowie XIX wieku i na początku XX wieku przy pałacu powstał nowoczesny folwark, w którego skład wchodziły budynki gospodarcze, dom rządcy i czworaki dla pracowników oraz kuźnia i wieża ciśnień. Większość zabudowań przetrwała do dziś. Obiekty te zachowały się wraz z charakterystycznymi wieżami, w tym zegarową. Na budynkach folwarku pozostawiono widoczne ceramiczne medaliony z wizualizacją rolnictwa, płodów rolnych czy myślistwa. Właściciel mógł obserwować z okien budynków gospodarczych pracę robotników. W szczytowym okresie 14 fornali miało pod opieką 60 koni. Magazyn został wybudowany w roku 1894 na środku podwórza, co zapewniało swobodny dostęp do niego ze wszystkich stron. Dalej, wzdłuż drogi do Celbówka i Pucka, ulokowano budynek chlewni i owczarni. Rodenackerowie mieli około 800 owiec i 60 świń. Za stodołą znajdowała się obora, która mogła pomieścić nawet 100 krów, a za nią mieścił się widoczny z daleka budynek wieży ciśnień z 1912 roku, z górującym nad okolicą wiatrakiem. Wieża służyła do gromadzenia i rozprowadzania wody, a obracające się skrzydła wiatraka uruchamiały znajdującą się wewnątrz pompę.
Ostatnim prywatnym właścicielem Celbowa był Fritz Alexander Rodenacker (1872–1945). Od 1919 roku Puck i Celbowo znalazły się w granicach polskich.
Idę dalej…
Kierując się drogą za pałacem, maszeruję aleją wśród drzew, gdzie dostrzegam m.in. kasztan jadalny. To rzadki gatunek w naszych warunkach klimatycznych. Okazałe drzewo, o obwodzie 6 metrów i wysokości około 28 metrów, ma ponoć ponad 220 lat.
W zaroślach dostrzegam groby. Jest to miejsce spoczynku trzech członków rodziny Rodenackerów, m.in. obelisk Ericha Rodenackera, który zginął podczas I wojny światowej w 1914 roku. W pobliżu widzę blat kamiennego stołu pochodzący z okresu wczesnego osadnictwa Celbowa.
Po II wojnie światowej w pałacyku w Celbowie znajdował się PGR, Stacja Hodowli Roślin, a obecnie mieści się Pomorsko-Mazurska Hodowla Ziemniaka (obiekt nie jest udostępniony do zwiedzania).
Idę dalej
Zbigniew Sutkowski
Instruktor krajoznawstwa regionu, członek klubu turystyki pieszej – Oddział PTTK Marynarki Wojennej w Gdyni.
Podpisy pod zdjęcia
- Pałacyk w Celbowie
- Tablica z opisem historii pałacu, jej mieszkańców i okolic
- Blat kamienny stołu pochodzący z okresu wczesnego osadnictwa
- Celbowo znajduje się w okolicy Puszczy Darżlubskiej, kompleksu leśnego o powierzchni ponad 15 tys. ha
- Miejsce, gdzie został pochowany w 1914 roku Erich Rodenacker
