„Krajoznawstwo wobec tradycji i wyzwań współczesności” – pod tym hasłem obradował w Łodzi VII Kongres Krajoznawstwa Polskiego, który w dniach 15–16 września zorganizowały Polskie Towarzystwo Turystyczno-Krajoznawcze wspólnie z Instytutem Geografii Miast i Turyzmu Uniwersytetu Łódzkiego. Długo wyczekiwane dwa dni referatów i dyskusji przyniosły wiele interesujących przeżyć i pomysłów na dalsze działania.
Co prawda Kongres zaplanowany był na rok 2020, jednakże odbył się z opóźnieniem, wynikającym z pandemii koronawirusa. Jego celem było podsumowanie działalności PTTK w zakresie różnorodnych aspektów działalności krajoznawczej, ochrony krajobrazu oraz kształtowania tożsamości kulturowej. Podobnie jak i poprzednie kongresy także i ten łódzki miał skłonić do refleksji i dyskusji nad kondycją krajoznawstwa, ustalić potencjalne kierunki działań czy zwrócić uwagę na wyzwania, jakie współczesność stawia przed krajoznawcami. Do udziału w obradach Kongresu zaproszono nie tylko członków Towarzystwa, ale także przedstawicieli innych organizacji zajmujących się tym zagadnieniem, w szczególności zaś pracowników uczelni wyższych.
Obrady Kongresu miały miejsce w auli im. prof. Stanisława Liszewskiego na Wydziale Nauk Geograficznych Uniwersytetu Łódzkiego. Podczas dwudniowego spotkania odbyło się pięć sesji poświęconych problemom polskiego krajoznawstwa. W ich czasie wygłoszono 18 referatów, które zwieńczyła dyskusja panelowa. Tematyka przedstawionych prezentacji obejmowała zarówno wątki historyczne, aktualne problemy i zadania krajoznawstwa, jak również ukazywała perspektywy jego rozwoju w zmieniającej się dynamicznie rzeczywistości. Wspomniano o jubileuszach 150-lecia Polskiego Towarzystwa Tatrzańskiego i 100-lecia „Wierchów”, przywołano zapomniane sylwetki krajoznawców XVIII i XIX wieku, ukazano rolę krajoznawstwa na drodze do niepodległości. Zwrócono uwagę na konieczność modyfikacji sposobów popularyzacji krajoznawstwa wśród młodzieży ze względu na postęp technologii i zaproponowano nowe rozwiązania. Wiele miejsca poświęcono problematyce krajobrazu, jego przemian, ochronie i rekonstrukcji, wspominając o dorobku Towarzystwa w tym zakresie.
Zainteresowanie wywołały wystąpienia dotyczące perspektyw krajoznawstwa w nowej rzeczywistości, w dobie rozwoju społeczeństwa opartego o media, w tym zwłaszcza media społecznościowe. Postawiono ważne pytania o to jak łączyć tradycję z nowoczesnością, w jaki sposób dotrzeć do młodzieży, jakie zadania stoją przed Towarzystwem w dobie nowoczesnych technologii? Obradom towarzyszyły wydarzenia około kongresowe. Zaprezentowano specjalnie na tę okoliczność przygotowane wystawy: Od Towarzystwa Tatrzańskiego do Polskiego Towarzystwa Turystyczno-Krajoznawczego, Krajobraz Polski w obiektywie, Odznaki krajoznawcze z kolekcji Zbigniewa Lewandowskiego, Krajoznawstwo a fotografia oraz Moja fotogeniczna Łódź. Z kolei uroczysta kolacja na zakończenie pierwszego dnia Kongresu poprzedzona została koncertem piosenki poetyckiej w wykonaniu zespołu „Czerwony Tulipan”.
W przeddzień Kongresu przygotowano wycieczki fakultatywne, w których wzięły udział 122 osoby. Koło Przewodników im. R. Rembielińskiego przy Łódzkim Oddziale PTTK zaprosiło na zwiedzanie, które odbyło się w trzech wariantach tematycznych: Łódzkie judaica, Z Kanonem Krajoznawczym przez Łódź oraz Łódź rewitalizuje, Łódź rozkwita. Z kolei przedstawiciele środowiska przewodnickiego z oddziałów PTTK w Łowiczu i Łęczycy przygotowali wycieczki autokarowe: Co nowego u Księżaków, czyli najnowsze krajoznawcze klejnoty Ziemi Łowickiej oraz Z wizytą u Diabła Boruty i w łęczyckim grodzie. Po Kongresie, dla Członków Honorowych Towarzystwa, zorganizowano wyjazd do podłódzkiego Rogowa, do tamtejszego arboretum oraz kolejki wąskotorowej.
Uczestnicy Kongresu otrzymali pięć tomów rocznika „Ziemia” oraz dwa tomy czasopisma naukowego „Warsztaty z Geografii Turyzmu”. W obydwu periodykach opublikowano blisko 200 tekstów związanych tematycznie z programem Kongresu.
Kongres w liczbach
244 osoby wzięły udział w obradach plenarnych.
122 osoby uczestniczyły w wycieczkach fakultatywnych po Łodzi i okolicach.
23 uczestników przygotowało i wygłosiło podczas 5 sesji referatowych 18 prezentacji dotyczących problemów polskiego krajoznawstwa.
22 gości specjalnych przybyło na inaugurację Kongresu. Wśród nich znaleźli się m.in.: metropolita łódzki kardynał Grzegorz Ryś, prezes Polskiej Organizacji Turystycznej Rafał Szmytke, a także senator VIII oraz IX kadencji i jednocześnie prezes Towarzystwa Przyjaciół Łodzi Ryszard Bonisławski.
5 wystaw o tematyce turystycznej i krajoznawczej było prezentowanych w kuluarach Kongresu.
5-osobowy zespół „Czerwony Tulipan” przygotował dla gości kongresu koncert poezji śpiewanej.
4 krajoznawców uczestniczyło w podsumowującej Kongres dyskusji panelowej.
Więcej informacji na temat kongresów krajoznawstwa polskiego, a także łącza do relacji z przebiegu obrad dostępnej w serwisie YouTube można znaleźć wchodząc na stronę https://kongres2023.pttk.pl
Link do galerii zdjęć:
https://ds.pttk.pl/photo/mo/sharing/2XZJh4Gu0#/
Autorzy tekstu:
Józef Partyka
Geograf, emerytowany zastępca dyrektora Ojcowskiego Parku Narodowego, Członek Honorowy PTTK, sekretarz Komitetu Naukowego VII Kongresu Krajoznawstwa Polskiego.
Szymon Bijak
Krajoznawca, przewodnik, nauczyciel akademicki, przewodniczący Komisji Krajoznawczej ZG PTTK.
Zdjęcia: Marek Lawin
