Pierwsze turystyczne szlaki piesze ostrowieccy działacze Polskiego Towarzystwa Krajoznawczego wytyczyli w 1927 roku. Prowadziły: na Święty Krzyż z Ostrowca, Ćmielowa i Nietuliska. Kolejne szlaki: z Ćmielowa do Bałtowa i z Wąchocka do Bodzentyna wytyczono w 1930 roku.
Wybuch II wojny światowej i okupacja hitlerowska zniszczyła bogaty dorobek krajoznawczy i turystyczny oddziału. Reaktywowany po wojnie oddział PTK i późniejszy Oddział Polskiego Towarzystwa Turystyczno-Krajoznawczego, mimo ogromnych trudności, utrzymywał do użytku turystów dwa szlaki niebieskie: Grzegorzowice – Kunów i Ostrowiec – Krzemionki. Na bazie tych szlaków w 1981 roku wytyczono nowy szlak z Grzegorzowic do Pętkowic przez Kunów, Kaplicę, Krzemionki, Bałtów. Szlak w 1989 roku otrzymał imię Stanisława Jeżewskiego, nestora ostrowieckich krajoznawców, zasłużonego pedagoga, uczestnika obu wojen światowych i wojny 1920 roku, działacza PTKi PTTK, opiekuna zabytków, autora licznych publikacji historycznych i krajoznawczych, Honorowego Członka PTTK. W kolejnych latach szlak przedłużono z Grzegorzowic na Święty Krzyż i z Pętkowic do Tarłowa. Obecnie szlak: Tarłów – Święty Krzyż liczy 95 kilometrów.
Dzwonnica w Kunowie
Wędrówka szlakiem, który przebiega przez obszar Przedgórza Iłżeckiego, Wyżynę Sandomierską i kończy się na szczycie Łysogór – Łyścu, może stać się fascynującą przygodą dla każdego turysty. Na szlaku znajduje się wiele zabytków architektury.
Kaplica przy Trakcie Iłżeckim
Najcenniejsze to barokowy kościół w Tarłowie i pobenedyktyński zespół klasztorny na Świętym Krzyżu. Oba obiekty związane z fundacjami rodziny Oleśnickich. Kościół w Tarłowie zbudowany w poł. XVII w., fundował Zbigniew Oleśnicki – starosta opoczyński. Wnętrza kościoła zdobią piękne dekoracje stiukowe, szczególnie ciekawe sceny alegoryczne na temat znikomości życia ludzkiego, tzw. „taniec śmierci” w kaplicy Pana Jezusa. Pod kaplicą krypty grobowe, miejsce spoczynku członków rodziny fundatora. Nekropolia tarłowska jest również miejscem spoczynku Anny Stanisławskiej, pierwszej polskiej poetki, żony Jana Zbigniewa Oleśnickiego, bohatera spod Chocimia.
Tarłów. Taniec śmierci
W skład zespołu klasztornego na Łyścu oprócz kościoła, krużganków i zabudowań klasztornych wchodzi renesansowa Kaplica Oleśnickich, obecnie nazywana również kaplicą Drzewa Krzyża Świętego, wzniesiona przez Mikołaja Oleśnickiego, wojewodę lubelskiego. W wyposażeniu kaplicy ołtarz główny, portal i przylegający do portalu nagrobek wykonane z różnobarwnego marmuru. Piętrowy nagrobek przedstawia postać spoczywającego wojewody i jego żony, a w podziemiach krypty grobowe ze szczątkami rodziny Oleśnickich.
Młyn w Bałtowie
Unikatowym zabytkiem, jest położona przy starym trakcie Ostrowiec – Iłża, wolnostojąca, wzniesiona staraniem bp krakowskiego Zbigniewa Oleśnickiego w 1430 roku, gotycka kaplica pw. św. Katarzyny, ośmioboczna, kryta gontem, wewnątrz sklepiona eliptyczną kopułą ze zwornikiem zdobionym herbem fundatora – Dębno.
Na uwagę zasługują również kościoły: neobarokowy z piękną fasadą w Bałtowie, późnorenesansowy w Kunowie z kamiennymi ołtarzami wykonanymi przez miejscowych kamieniarzy i dzwonnicą zbudowaną wg projektu Wojciecha Gersona oraz romańska rotunda zbudowana z polnego kamienia, obecnie prezbiterium kościoła w Grzegorzowicach.
Ołtarz główny w kunowskim kościele
Wędrując szlakiem, można spotkać liczne miejsca związane z powstaniem styczniowym. Zwycięską „Bitwę pod Jeziórkiem” oddziału płk Dionizego Czachowskiego upamiętnia pomnik w Sudole, a „Bitwę pod Skałką” pod dowództwem generała Mariana Langiewicza, pomnik na cmentarzu kościelnym w Nowej Słupi. Mogiły powstańców znajdziemy na cmentarzach w Tarłowie, Kunowie, Nowej Słupi.
Pomnik powstańczy w Sudole
Miłośników przyrody zachwyci Świętokrzyski Park Narodowy, Obszar Chronionego Krajobrazu Doliny Kamiennej, trzy rezerwaty: „Modrzewie” i „Ulów” w Bałtowie oraz „Krzemionki Opatowskie”, a także liczne pomniki przyrody ożywionej i nieożywionej, natomiast miłośników techniki „Stary Młyn” z oryginalnym wyposażeniem, wchodzący
w skład Bałtowskiego Kompleksu Turystycznego w Bałtowie, ruiny walcowni z czasów Staszica w Nietulisku Dużym, zabytkowy jaz w Dołach Biskupich i Muzeum Starożytnego Hutnictwa im. Mieczysława Radwana w Nowej Słupi.
Jaz na Świślinie
Najcenniejszym obiektem, położonym przy szlaku, są prastare kopalnie krzemienia pasiastego w Krzemionkach, eksploatowane w latach 3900-1600 p.n.e., odkryte w 1922 roku przez geologa Jana Samsonowicza. Udostępnione do zwiedzania.
Muzeum Archeologiczne i Rezerwat Krzemionki
Pięćset metrowa trasa podziemna, ukazuje wyrobiska neolitycznych kopalni, a warunki życia pradziejowych górników przedstawia rekonstrukcja osady. „Krzemionki”, przez dr Jerzego Tomasza Bąbla, archeologa i badacza neolitycznych kopalni, nazwane „Skarbem Narodów”, w 2019 roku zostały wpisane na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO jako Krzemionkowski Region Pradziejowego Krzemienia Pasiastego.
Wnętrze kopalni
W celu popularyzacji Muzeum Archeologicznego i Rezerwatu Krzemionki, Oddział Świętokrzyski PTTK im. Stanisława Jeżewskiego w Ostrowcu Świętokrzyskim ustanowił Odznakę Turystyczno - Krajoznawczą PTTK „KRZEMIONKI NA SZLAKU NEOLITU”.
Alicja Mężyk
A
