Smolice – tam, gdzie testują kukurydzę

Smolice to duża wieś w powiecie krotoszyńskim, wzmiankowana już w 1241 roku. W miejscowym pałacu von Ziethenów siedzibę ma jedna ze agend Instytutu Hodowli i Aklimatyzacji Roślin, instytucji zajmującej się testowaniem różnych odmian roślin uprawnych.

Smolice leżą przy drodze krajowej nr 36, 5 km na zachód od gminnego Kobylina. Wieś wpisuje się w powstałą w wyniku kolonizacji na prawie niemieckim sieć osadniczą w tej części Wielkopolski, składającą się głównie z wyraźnie oddzielonych od siebie miejscowości o zwartej zabudowie. Pierwsze informacje o wsi pochodzą z 1241 roku, gdy wchodziła w skład uposażenia klasztoru benedyktynów w Lubiniu. Od 1424 roku była własnością prywatną. W XVIII–XIX wieku należała do Umińskich. Najbardziej znany z tej rodziny był gen. Jan Nepomucen Umiński (1778–1851) – uczestnik powstania kościuszkowskiego i wojen napoleońskich, jeden z dowódców w powstaniu listopadowym. Warto obejrzeć tutejszy zespół pałacowo-parkowy, wzniesiony przez ród von Ziethen, który od 1900 roku był właścicielem tutejszych dóbr. Zbudowany ok. 1910 roku przez Leopolda von Zeithen pałac ma neobarokowo-klasycystyczną bryłę o znakomicie wyważonych proporcjach oraz niską wieżę z boku. Nakrywa go czterospadowy dach mansardowy, a elewacje otrzymały bogate zdobienia. Główne wejście prowadzi przez ganek wsparty na parze poczwórnych kolumn. Otaczający pałac park o powierzchni 18,15 ha założono w XVIII wieku. W pierwszej połowie następnego stulecia przekształcono go na krajobrazowy, a w obecnej postaci rozplanowano w latach 1909–1914. Ma urozmaicony drzewostan, fontannę, kanały wodne i trzy stawy, a także pomnikowe drzewa (m.in. platany o obwodach 680 i 570 cm oraz jesion o obwodzie 500 cm). Od 2000 roku w pałacu siedzibę ma gospodarująca łącznie na 4200 ha, należąca do Instytutu Hodowli i Aklimatyzacji Roślin w Radzikowie spółka z oddziałami w Bąkowie koło Kluczborka, Ożańsku koło Przeworska i Przebędowie koło Murowanej Gośliny. Jest to zakład doświadczalny, pracujący nad wysokiej jakości odmianami żyta, pszenicy, kukurydzy, roślin strączkowych, warzyw i kwiatów. Na wschód od parku położony jest zespół zabudowań folwarcznych, pochodzących z przełomu XIX i XX wieku. Przed gorzelnią upamiętniono w 1978 roku kamieniem Wojciecha Chlebowskiego, zamordowanego w tym miejscu przez hitlerowców 26 stycznia 1945 roku. Po północnej stronie parku wznosi się kościół Najświętszego Serca Pana Jezusa, zbudowany w latach 1907–1909 staraniem Heleny von Ziethen. Jest to okazała budowla utrzymana w formach neobarokowych, z transeptem, niskimi nawami bocznymi i wysoką wieżą, której projekt wykonano w dobrej pracowni architektonicznej w Berlinie. Obecnie jest to sanktuarium Matki Bożej Uzdrowienia Chorych. Wnętrze nakrywa sklepienie kolebkowe, nad skrzyżowaniem nawy z transeptem znajduje się pseudokopuła. W neobarokowym ołtarzu głównym umieszczono namalowaną w pierwszej połowie XVII wieku kopię obrazu Matki Boskiej Częstochowskiej. Późnobarokowy prawy ołtarz boczny wykonano w pierwszej połowie następnego wieku, lewy zaś jest rokokowy. Witraże pochodzą z 1913 roku. Niedaleko kościoła stoi stylowa plebania wybudowana około 1909 roku. Należy jeszcze wspomnieć o dwóch zasłużonych synach fornala ze Smolic. Stanisław Wachowiak (1890–1972) to prawnik i ekonomista, w latach 1924–1926 wojewoda pomorski. Był jednym z twórców Powszechnej Wystawy Krajowej w Poznaniu w 1929 roku, a do 1939 roku zajmował stanowisko dyrektora Targów Poznańskich. Jego młodszy brat Andrzej (1892–1967) to dziennikarz i działacz polityczny. Organizował stowarzyszenia polskie w Westfalii, propagował zagadnienia morskie (m.in. zainicjował Święto Morza), wygłaszał pogadanki radiowe. Stanisława wspomina tablica z 1981 roku umieszczona w miejscowym kościele.

Tekst i zdjęcia: Paweł Anders
Regionalista, krajoznawca, autor publikacji o Wielkopolsce i przewodników turystycznych, Członek Honorowy PTTK.

W ołtarzu głównym znajduje się obraz Matki Bożej, który jest jedyną kopią wizerunku Matki Boskiej Częstochowskiej