Obecnie komunikacja trolejbusowa funkcjonuje w Polsce w czterech miastach: Gdyni, Lublinie, Sopocie i Tychach. Ale to nad Bałtykiem sieć komunikacji „autobusami z szelkami” jest największa i ma najdłuższą, bo sięgającą II wojny światowej, historię.
Powstanie i dynamiczny rozwój Gdyni w okresie międzywojennym sprawił, że pierwsze, autobusowe, linie komunikacji miejskiej uruchomiono we wrześniu 1929 roku. Ulokowanie przez Niemców w mieście zakładów przemysłu zbrojeniowego spowodowało reaktywację zawieszonej na początku wojny komunikacji miejskiej i 18 września 1943 roku nastąpiło otwarcie linii trolejbusowej, która połączyła gdyński Zarząd Miejski z dworcem kolejowym w Chyloni. Wkrótce linię tę przedłużono do Orłowa. Zajezdnia trolejbusowa zlokalizowana została przy ul. Derdowskiego w śródmieściu Gdyni.
Po wojnie trolejbusy przywrócono w 1946 roku. Początkowo tylko na 1,5-km odcinku ul. Świętojańskiej, jednak linię tę szybko przedłużono do Orłowa. Jednocześnie otworzono trasę do Sopotu. Pod koniec lat 40. połączono trolejbusami śródmieście Gdyni z Małym Kackiem, Oksywiem Dolnym i Cisową. W1947 roku eksploatowano 24 trolejbusy i 3 przyczepy, które stacjonowały na terenie zajezdni autobusowej w Redłowie.
W 1958 roku zakupiono czechosłowackie trolejbusy Škoda 8Tr, co umożliwiło uruchomienie linii ze śródmieścia do Orłowa i Grabówka. W1962 roku rozpoczął się import bardzo nowoczesnych ówcześnie trolejbusów Škoda 9Tr. W 1964 roku uruchomiono komunikację na trasie prowadzącej przez Oksywie Górne. Jednocześnie do Oksywia uruchomiono dwie linie okrężne z pętlą na pl. Konstytucji. W1965 roku zainaugurowano połączenie do Małego Kacka. Pod koniec tego roku eksploatowano już 66 trolejbusów Škoda 8Tr i 9Tr. Wkrótce rozpoczęto obsługę kolejnej linii ze śródmieścia do Orłowa i Chyloni.
W końcówce lat 60. rozpoczęto stopniowe ograniczanie komunikacji trolejbusowej w Gdyni. Od 1971 roku zaprzestano zakupów nowych trolejbusów i modernizacji sieci trakcyjnej. W latach 1972–1973 wycofano trolejbusy z trasy na Oksywie. Mimo dostaw nowych radzieckich trolejbusów ЗиУ-682, liczba eksploatowanych pojazdów spadła w 1976 roku do 49, które kursowały już tylko na dwóch trasach. Pod koniec 1978 roku, po zawieszeniu kolejnej linii, liczba trolejbusów zmniejszyła się do 41. Dostawy nowych pojazdów w latach 1979–1981 umożliwiły reaktywację trzech linii. W 1983 roku liczebność taboru wyniosła 102 pojazdy. Oddano do użytku odcinek sieci na ul. Czerwonych Kosynierów, na który w 1985 roku skierowano kolejne linie do Orłowa oraz śródmieścia. Z kolei rozbudowa ul. Chwaszczyńskiej umożliwiła objęcie w 1990 roku komunikacją trolejbusową dzielnicy Karwiny.
W tym samym roku zmontowano prototypowy trolejbus przegubowy Ikarus 280. Łącznie do eksploatacji wprowadzono 9 takich pojazdów. W latach 1995–1996, w związku z rewitalizacją ul. Chylońskiej, dokonano przebudowy układu linii trolejbusowych w Chyloni i Cisowej. Oddano do użytku pętlę przy przystanku SKM w Gdyni-Cisowej oraz uruchomiono trolejbusy do dzielnicy Pustki Cisowskie.
Od 1 stycznia 1998 roku utworzono samodzielną firmę – Przedsiębiorstwo Komunikacji Trolejbusowej (PKT). Już w następnym roku uruchomiono kolejne linie z Cisowej do pl. Kaszubskiego i do Karwin. Rozpoczęto także prace nad budową trolejbusów niskopodłogowych, które wprowadzono do eksploatacji w 1999 roku. Na koniec września 2003 roku w inwentarzu PKT pozostawało 80 pojazdów. W 2004 roku PKT rozpoczęło nowatorski projekt przebudowy używanych autobusów niskopodłogowych na trolejbusy. Do 2013 roku zmontowano łącznie 33 takie pojazdy. W latach 2005–2006 trolejbusy poprowadzono do pętli w Dąbrowie oraz do Kaczych Buków.
Do 2011 roku wprowadzono do eksploatacji 47 trolejbusów całkowicie niskopodłogowych, w tym z napędem pomocniczym, umożliwiającym ominięcie przeszkód na drogach. Rozwój technologii bateryjnej spowodował, że kolejne trolejbusy zamawiano wyłącznie z napędem dodatkowym. Umożliwiło to w 2015 roku objęcie komunikacją trolejbusową Skweru Kościuszki, a w następnym roku trolejbusy z napędem pomocniczym zaczęły obsługiwać Osiedle Fikakowo w Wielkim Kacku. W kwietniu 2017 roku oddano do użytku nowoczesną zajezdnię w Leszczynkach.
W 2019 roku, po raz pierwszy w historii, wprowadzono do eksploatacji fabrycznie nowe trolejbusy przegubowe. Umożliwiło to objęcie tą formą komunikacji ul. Łużyckiej, hali Gdynia Arena oraz Centrum Handlowego Riviera, a także kolejnego fragmentu Karwin i Demptowo. W 2020 roku uruchomiono kolejne linie łączące śródmieście z plażą gdyńską i Molem Południowym oraz Pogórzem Dolnym.
Na początku roku 80-lecia trolejbusów w Gdyni PKT eksploatowało 109 tego typu pojazdów (w tym pięć zabytkowych). Jednakże pod koniec stycznia 2023 roku, w wyniku drastycznego wzrostu kosztów energii elektrycznej, zmniejszono częstotliwość obsługi wszystkich linii w mieście, likwidując przy tym pięć linii trolejbusowych. Jednocześnie trolejbusy dotarły do osiedla apartamentowców w Wielkim Kacku. Mimo trudnego dla komunikacji trolejbusowej czasu miasto planuje rozbudowę sieci linii obsługiwanych tymi pojazdami.
Tekst Mariusz Józefowicz
Krajoznawca-transportowiec, instruktor krajoznawstwa Polski, przodownik turystyki pieszej, aktualizator terenowy planów miast i map turystycznych.
Zdjęcie Materiały prasowe ZKM Gdynia
