Jadąc drogą krajową nr 79 przez Osiek (powiat staszowski), mija się kościół parafialny pw. św. Stanisława Biskupa i Męczennika. Za kościelnym murem, między dorodnymi lipami, widoczna jest wysoka kolumna z figurą Matki Boskiej Niepokalanej. Jej historia jest nie tylko ciekawa, lecz także łamie „stereotypy naszej historii”.
W 1835 roku, za zasługi w tłumieniu powstania listopadowego, Wasyl Wasylewicz Pogodin (1790–1863), otrzymał za wstawiennictwem namiestnika Królestwa Polskiego Iwana Paskiewicza jako majorat (donację) ze skonfiskowanych majątków państwa polskiego „w wieczne użytkowanie” położone w ówczesnym powiecie sandomierskim dobra Osiek. Z wdzięczności ufundował w lesie wiązownickim kolumnę wykonaną z piaskowca o wysokości 17 łokci (około 9,8 m). Na niej – jak zanotował ks. Stanisław Popławski – umieszczona była blacha z napisem w języku rosyjskim i polskim: JAŚNIE OŚWIECONEMU I. PASKIEWICZOWI, FELDMARSZAŁKOWI, HRABII ERWAŃSKIEMU, KSIĘCIU WARSZAWSKIEMU, DZIĘKI.
Od tego ostatniego słowa z tablicy miejscowość, w której w latach 1841–1844 Pogodin postawił swój pałac, otrzymała nazwę Dzięki (obecnie jest to część wsi Wiązownica Kolonia). W 1861 roku miejscowa ludność zdarła z pomnika tablicę. Wówczas córka Pogodina, Aleksandra, kupiła w Warszawie statuę Matki Bożej (w kościele prawosławnym nie ma rzeźb Matki Boskiej) i poleciła umieścić ją na kolumnie. Aleksandra (1815–1883) wyszła za mąż za Aleksandra Dmitrewicza Pietrowa (1799–1867), znanego szachistę. Mimo że była wyznania prawosławnego i była córką rosyjskiego generała, sympatyzowała z Polakami. Blisko współpracowała z Agatonem Gillerem (1831–1887), będąc redaktorką i wydawcą „Czytelni Niedzielnej” (1856–1864). Współtworzyła także konspiracyjny organ prasowy „Strażnica” (1861–1863), a następnie w latach 1863–1864 jej kosztem wydawano tajne czasopismo „Wiadomości z Pola Bitwy” (wcześniej ukazujące się pod nazwą „Doniesienia z Pola Bitwy”, „Doniesienia z Placu Boju” i wreszcie „Wiadomości z Placu Boju”). Po wycięciu lasu w Wiązownicy, kolumna ze statuą pozostała w polu. Około 1904 roku, syn Aleksandry Pietrowej, donatariusz Wasyl Aleksandrowicz Pietrow, ofiarował statuę do kościoła rzymskokatolickiego w Wiązownicy i po dzień dzisiejszy stoi na ołtarzu bocznym. Natomiast kolumna została sprzedana Konstantemu Witkowskiemu z Osieka. Ulokowano ją na cmentarzu przykościelnym, a na jej szczycie ustawiono figurę Matki Boskiej Niepokalanej. Zmianie uległo jej przeznaczenie, o czym informuje nowa inskrypcja wykuta na frontowej części cokołu kolumny: NA PAMIĄTKĘ JUBILEUSZU / PIĘĆDZIESIĘCIOLECIA DOGMATU / NIEPOKALANEGO POCZĘCIA / NAJŚWIĘTSZEJ MARYI / PANNY / 1904 ROKU. W polskiej historiografii wymieniany jest jedyne pomnik Iwana Paskiewicza wzniesiony w 1870 roku w Warszawie (rozebrano go w 1917 roku). Kolumna z Osieka jest pomijana, ponieważ pomnik ten zmienił swoje przeznaczenie jeszcze przed wybuchem I wojny światowej.
Tekst i zdjęcia: Piotr Sławiński
Doktor nauk humanistycznych w zakresie historii, regionalista, przewodnik turystyczny.
Figura Matki Boskiej przeniesiona około 1904 roku do kościoła w Wiązownicy fot. Piotr Sławiński
