Trasa z Wrocławia przez Jelcz-Laskowice, Oławę, Małujowice do Brzegu przedstawia najciekawsze zamki położone po lewej stronie Odry związane z piastowskimi władcami. Jest to doskonała propozycja na jednodniową wyprawę, w czasie której poznamy kilka dolnośląskich pereł architektury.
Z Wrocławia wyjeżdżamy w kierunku południowo-wschodnim i drogą nr 455 docieramy do Jelcza- -Laskowic. Na południowym krańcu wsi, na wyspie położonej na starorzeczu Odry wznoszą się pozostałości zamku. Był to wczesnogotycki dwór książęcy, który stanowił posadowiony na kamiennych fundamentach prostokątny budynek. Do dziś zachowała się kondygnacja przyziemia złożona z trzech izb, skomunikowanych ze sobą na osi budynku. Z Jelcza drogą nr 455 jedziemy na południe do Oławy. W zachodniej części miasta znajduje się renesansowo-barokowy zamek Sobieskich. Budowę rozpoczął w 1541 roku mistrz Jakub z Mediolanu, a kontynuował ją od 1588 roku, również Włoch, Bernard Niuron. Kolejną rozbudowę przeprowadziła w latach 1673–1680 księżna Ludwika Anhalcka. Za rządów Jakuba Sobieskiego zamek otrzymał nowe wyposażenie wnętrz. W centrum rynku wznosi się neoklasycystyczny ratusz z 1832 roku. Barokowa wieża ma cztery tarcze zegara i cztery figury poruszające się przy wybijaniu godzin.
Ratusz w Oławie
W południowo-wschodniej części rynku stoi kościół parafialny pw. Matki Bożej Pocieszenia. Z gotyckiego kościoła z około 1300 roku zachowało się prezbiterium, do którego dobudowano w 1587 roku korpus nawowy, wieżę i zakrystię. Z Oławy jedziemy na wschód drogą nr 94. W Godzikowicach skręcamy na zachód w drogę nr 346. Po 1 km skręcamy na południe w kierunku Osieka i dalej jedziemy do Oleśnicy Małej. Znajduje się tu okazały zespół pałacowo-parkowy. Pierwotnie była to jedna z siedzib Henryka I Brodatego. W latach 1226–1312 mieściła się tu pierwsza na ziemiach polskich komandoria templariuszy. Od 1815 do 1945 roku kompleks stanowił własność rodziny Yorck von Wartenburg. W czasie II wojny światowej Peter Yorck był współzałożycielem antyhitlerowskiej organizacji Krąg Krzyżowej. Obecnie w pałacu znajduje się siedziba Zakładu Doświadczalnego Hodowli i Aklimatyzacji Roślin. W skrzydle południowym mieści się kościół pod wezwaniem św. Wawrzyńca Diakona. W parku otaczającym pałac na wschód od niego znajduje się Mauzoleum rodziny Yorck von Wartenburg. Ze wsi wyjeżdżamy w kierunku północno- -zachodnim do Owczar, stąd drogą nr 39 docieramy do Małujowic. We wsi znajduje się gotycki kościół pw. św. Jakuba Apostoła, zbudowany w 1250 roku. W latach 60. XIV wieku wykonany został przez artystę ze szkoły praskiej cykl bogatych polichromii o tematyce staro- i nowotestamentowej, pomyślany jako biblia pauperum. Wśród malowideł można podziwiać: Stworzenie Ewy, Grzech pierworodny i Wygnanie z Raju, Dzieciństwo Chrystusa oraz Cnoty Krzyżujące Chrystusa. W związku z tymi polichromiami małujowicki kościół często nazywany jest „śląską Sykstyną”.
Wnętrze kościoła św. Jakuba Apostoła w Małujowicach. Ponad 1300 m kw. polichromii fot. J. Maciejewski
Kościół św. Jakuba Apostoła w Małujowicach
Jadąc dalej drogą nr 39 docieramy do Brzegu. W zachodniej części miasta stoi renesansowy zamek Piastów Śląskich. Budowla z XIII–XVI wieku zwana jest śląskim Wawelem. Na pl. Zamkowym stoi wzniesiony w 1731 roku pomnik św. Trójcy. Przy placu znajduje się kościół Podwyższenia Krzyża Świętego z XVIII wieku z iluzjonistycznymi freskami Jana Kubena z lat 1739– 1745. Przed kościołem stoją barokowe figury Jana Nepomucena i Tadeusza Judy z 1722 roku. Planty brzeskie to pozostałości twierdzy bastionowej wzniesionej wokół średniowiecznego miasta. Jej budowę rozpoczęto w 1572 roku. Była kilkakrotnie rozbudowywana w XVII–XIX wieku. Ostatecznie rozebrana w 1807 roku zamieniona została na zespół parków. W pobliżu zamku, na brzegu Odry, stoi Brama Odrzańska z lat 1595–1596. W rynku znajduje się ratusz z XIV wieku, przebudowany w latach 1569–1572. W zachodniej części miasta wznosi się gotycki kościół pw. św. Mikołaja z lat 1370–1417. W zakrystii można obejrzeć średniowieczne polichromie. Z Brzegu wracamy do Wrocławia drogą nr 94.
Brzeg – po lewej stronie widoczny Zamek Piastów Śląskich, po prawej kościół Podwyższenia Krzyża Świętego
Tekst Jerzy Maciejewski
Krajoznawca i fotografik, działacz społeczny; Instruktor Fotografii Krajoznawczej PTTK.
