Gdynia, choć położona nad morzem, sprawia wrażenie miasta górskiego. Jego mieszkańcy mają na wyciągnięcie ręki Morze Bałtyckie, lasy, liczne doliny oraz wzniesienia, dzięki którym zimą jest gdzie jeździć na sankach, a latem – na rowerze górskim.
Charakterystyczne ukształtowanie terenu miasto zawdzięcza ostatniemu zlodowaceniu Polski, które miało miejsce kilkanaście tysięcy lat temu. Dziś spotka się tu piękne widoki, poczynając od wejścia na Kamienną Górę w samym centrum miasta, przez wędrowanie po kępach, a na wspinaczce na najwyższe gdyńskie wzniesienie – górę Donas (205,6 m n.p.m) – kończąc.
W 2020 roku Gdynia Rodzinna zleciła mi opracowanie mapy rodzinnej (piszemy o tym szerzej obok). Przygotowałam propozycję dziewięciu urozmaiconych spacerów. Opowieść o Gdyni nie musi dotyczyć tylko spraw morskich, portu czy modernizmu. Skupiłam się na polecaniu najbardziej zielonych zakątków miasta, szczególnie na jego obrzeżach, a także na aspektach przyrodniczych. Zwiedzanie może być jednocześnie świetną lekcją ochrony środowiska. To w przyrodzie jest siła, która daje moc do życia i działania. Ziemi nie dziedziczymy po naszych rodzicach, pożyczamy ją od naszych dzieci – powiedział Antoine de Saint-Exupéry, autor Małego księcia, i warto o tym pamiętać. To właśnie miałam na względzie, polecając trasy, które określiłam następująco:
- Kolibki, Dąb i Grota Marysieńki,
- Orłowo, Klif Redłowski, zostera i iglicznie,
- Rezerwat Przyrody Kępa Redłowska, 11. Bateria Artylerii Stałej i jarząb szwedzki,
- Wieża w Kolibkach, kolory szlaków i dwa stadiony,
- Kamienna Góra, Śródmieście, morświn i czyściciele plaż,
- Oksywie, towarowa kolejka linowo-terenowa i babka bycza,
- Góra św. Mikołaja i postrach demonów,
- Marszewo, ogród botaniczny i bajeczne ogrodowe szlaki,
- Góra Donas, taras widokowy i Trójmiejski Park Krajobrazowy.
Zatrzymajmy się przy opisie przykładowych trzech tras. Może staną się zachętą do rodzinnych spacerów? Do sięgnięcia po moją mapę?
Góra św. Mikołaja i postrach demonów (główne zdjęcie)
Zapraszam do jednej z najstarszych dzielnic Gdyni, Chyloni. Owiana jest legendami. W szczególności słynie z nich znajdująca się tu Góra św. Mikołaja, zwana także Świętą Górą, o wysokości 83 m n.p.m. Choć dzisiaj leży na terenie dzielnicy Leszczynki, jest mocno zakorzeniona w historii Chyloni.
Już przed wieloma wiekami miejsce to otoczone było kultem. Okolica słynęła z objawień św. Mikołaja. Był on uważany za świętego, który udziela pomocy każdemu, kto tylko o nią poprosi. Szczególną opieką obejmował żeglarzy, piekarzy, ubogich, mieszczan oraz dzieci. Na górze wybudowano więc kaplicę z figurą świętego umieszczoną w ołtarzu. To miejsce to dużo więcej skarbów: liczne krzyżyki z brązu i cyny oraz medaliki, a prawdziwą perełką jest znaleziony w połowie lat 90. XX wieku przez młodego poszukiwacza skarbów medalik św. Benedykta, tzw. postrach demonów. Przed kilkoma wiekami cieszył się popularnością, ponoć miał chronić pielgrzymów przed czarownicami i złymi duchami.
Dziś na Świętej Górze znajdują się ławki i dwie kapliczki. To miłe miejsce na spacer rodzinny o każdej porze roku. Jest tu przepiękny las ze starodrzewiem. Można znaleźć pomniki przyrody i przytulić się do jednego z dębów w poszukiwaniu dobrej energii kilkusetletnich drzew.
Najłatwiej trafić tu od ulicy Morskiej, na wysokości przystanku trolejbusowego (Zamenhofa). Jest tam specjalna tabliczka, wskazująca drogę. A to tylko początek atrakcji. Chylonię warto poznać bliżej.
Marszewo, ogród botaniczny i bajeczne ogrodowe szlaki (fot. 1)
To wspaniałe miejsce dla miłośników leśnych przygód! Leśny Ogród Botaniczny Marszewo, którym opiekuje się Nadleśnictwo Gdańsk, jest pełen atrakcji. Zajmuje blisko 50 hektarów, wiele tu różnorodnych gatunków drzew, krzewów i roślin zielnych. W ogrodzie jest w sumie 31 kolekcji z okazami blisko 300 gatunków roślin! Są to kolekcje z różnych stref klimatycznych, w szczególności gatunki rodzime dla terenu Pomorza Gdańskiego. Zdecydowana większość zlokalizowana jest w ogrodzonej części, ale niektóre rosną przy szlakach edukacyjnych. I tu cenna informacja: szlaki te znajdują się poza ogrodzeniem, czyli dostępne są poza godzinami otwarcia ogrodu. Wyglądają bajecznie! Wiodą przez wzniesienia morenowe porośnięte lasami, zatem maszerowanie nimi sprawi mnóstwo radości i zaspokoi ciekawość niejednego wymagającego przyrodniczego odkrywcy!
Pierwszy – Szlak Alicji w Zaczarowanym Lesie – zaczyna się od wspinaczki stromymi schodami. Po wysiłku czeka nagroda – wejście do świata bajki przez dziurkę od klucza. Dla tego, kto ma chęć przepaść niczym Alicja w leśnej otchłani i zatracić się w labiryncie faktur i zapachów, to miejsce wymarzone.
Drugi to Szlak Korzeni. Można go rozpocząć z dwóch stron, a wrażenia będą takie same. Kręta ścieżka odkrywa nie tylko tajemnice korzeni drzew, ale i tajemnicze domki, jak te z powieści o hobbitach. W nich czekają na spacerowiczów liczne ciekawostki przyrodnicze i… zadania do wykonania.
Góra Donas, trasa widokowa i Trójmiejski Park Krajobrazowy (fot. 2)
W całym Trójmieście to właśnie Gdynia ma najwyższe wzniesienie. Góra Donas znajduje się w gdyńskiej dzielnicy Dąbrowa i ma 205,6 m n.p.m. Na jej szczycie znajduje się wysoka na 70 m wieża widokowa o konstrukcji stalowej. Na wysokości 26,5 m mieści się taras widokowy, który jest czynny od początku kwietnia do końca października. Warto się wdrapać na wieżę i spojrzeć na Gdynię z lotu ptaka. Z tarasu rozciągają się przepiękne widoki. To idealne miejsce na bujanie w obłokach! Można tu dotrzeć znakowanym szlakiem pieszym koloru żółtego. Jest on częścią Szlaku Trójmiejskiego, prowadzącego z Dworca PKP w Gdyni do Dworca PKS w Gdańsku. Wejść na szlak można od pętli trolejbusowej przystanku Dąbrowa Miętowa lub od przystanku autobusowego Kolonia przy ulicy Rdestowej.
Droga na górę Donas to malownicze drzewa, cudowne leśne zapachy, śpiewające ptaki, ujmujący spokój i przemykające czasem przez leśne ścieżki dziki. To spacer po terenie Trójmiejskiego Parku Krajobrazowego, a miejsce to kryje dużo więcej ciekawostek. Po północno-zachodniej stronie góry Donas znajduje się stary, zarośnięty cmentarz ewangelicki. Ukryty jest wśród wysokich drzew. Chowano na nim dawnych mieszkańców tych terenów.
Mapa dostępna jest w wersji papierowej bezpłatnie w gdyńskim Konsulacie Kultury przy ul. Jana z Kolna 25 oraz na stronie internetowej www.gdyniarodzinna.pl w zakładce „Spacery po Gdyni”.
Tekst i zdjęcia Danuta Ślipy
