Mamy w naszym Towarzystwie publikacje wydawane przez Zarząd Główny, takie jak „Wierchy”, „Ziemia” czy też wznowiony po bardzo długiej przerwie „Turysta”. Są też godne uwagi – mniej znane szerszemu ogółowi turystów – wydawnictwa regionalne. Jedno z nich nosi obecnie dość długi tytuł: „Magury: rocznik krajoznawczy poświęcony Beskidowi Niskiemu i Pogórzom”. Wydaje je Studenckie Koło Przewodników Beskidzkich w Warszawie. Pierwszy numer „Magur” ukazał się w 1972 roku, a więc ponad 50 lat temu.
W drugiej połowie lat 60. XX wieku wspomniane koło przewodników organizowało jesienne rajdy studenckie w Bieszczadach i z tej okazji wydawało rocznik „Połoniny” (już się nie ukazuje). Wiosną natomiast organizowało rajdy w Beskidzie Niskim i w związku z tym w latach 1965–1971 ukazywał się informator „Beskid Niski”. Te dwa wydawnictwa poprzedziły „Magury”, które ukazały się po raz pierwszy w 1972 roku.
Ich redaktorem był wówczas Przemysław Pilich, a po nim – kolejni przewodnicy beskidzcy, m.in. Krzysztof Kleszcz, Tomasz W. Łękawski, Paweł Luboński, Bogdan Mościcki, Andrzej Wielocha i Anna Zatorska. Od 2002 roku redaktorami „Magur” są Sławomir Michalik i Aneta Załuga. To ich zasługa, że rocznik nadal się ukazuje, i to regularnie. Zarówno redaktorzy, jak i autorzy od 50 lat pracują społecznie.
W każdym numerze rocznika zamieszczano interesujące opracowania opisujące miejscowości, historię regionu i ludzi z nim związanych, masywy górskie, przyrodę, zabytki, nazewnictwo, obyczaje, legendy. Oto kilka przykładów: „Śladem lotniczych znalezisk w Beskidzie Niskim” Krzysztofa Segita (1973), „Biskup warmiński rodem z Biecza” Tomasza W. Łękawskiego (1974), „Kamieniarstwo w Beskidzie Niskim” Jana Bazyla Lipszyca (1975), „W kręgu wpływów kultury bizantyńskiej w południowo-wschodniej Polsce. Ikony” Andrzeja Wielochy (1978), „Kwiaty wiosenne Beskidu Niskiego” Tadeusza Pyrcaka (1979), „Dawna kuchnia łemkowska” Stanisław Iwaniszewskiego (1980).
Jubileuszowe „Magury 22” zawierają m.in. spis zawartości informatora „Beskid Niski” i „Magur” od początku ich istnienia. Interesujący dla krajoznawców i turystów jest stały dział – przegląd wydawnictw na temat Beskidu Niskiego za rok poprzedni (obecnie za 2021). Na uwagę zasługuje również bogaty (48 stron) „Katalog wybranych miejsc obronnych między Gorlicami a Przemyślem”. Autorem jest wybitny znawca Łemkowszczyzny, Stanisław Kryciński. Trzy opracowania dotyczą zbójnictwa. Można się dowiedzieć, że górali parających się rozbojem nazywano w Beskidzie Niskim beskidnikami, a wyraz bursa (oznaczający dziś internat lub akademik) określał... oddział zbójników.
Żyjemy w czasach, kiedy słowo drukowane przeżywa kryzys, dlatego też na uwagę i uznanie zasługuje powstanie „Biblioteki Magur”. W 2022 roku ukazał się jej pierwszy tom – książka Tadeusza M. Trajdosa Warsztat malarski Alojzego Zampha w Bardiowie oraz Wiktora Zampha w Bardiowie i Krynicy w drugiej połowie XIX wieku. Ukazała się ona w nakładzie 300 egzemplarzy jako 192 publikacja warszawskiego Studenckiego Koła Przewodników Beskidzkich. Jest to wydawnictwo wartościowe i chociaż zainteresuje może niewielką grupę czytelników, zasługuje na uwagę.
„Magurom”, ich redaktorom i autorom życzymy co najmniej kolejnych 50 lat!
Tekst Przemysław Pilich
